بامداد زاگرس آنلاین: مریم اشکانی: منتقدان معمولاً به شعر پروین ایراد گرفته‌اند که زنانه نیست، زیرا زبان او زبانی محکم و مردانه (قضیب‌محور و وابسته به نظم نمادین ادبیات کلاسیک) است. اما نویسندگان مقاله نشان می‌دهند که اگر لایه‌ی سطحی شعر کنار زده شود، در ناخودآگاه شعری پروین، مؤلفه‌هایی زنانه دیده می‌شود که بیشتر در تمثیلات، به‌ویژه از طریق پرندگان، گیاهان و کهن‌الگوهای آسمان و زمین، خود را نشان می‌دهد
شعر پروین اعتصامی حاوی شاخصه ها و پارامترهای زنانه است
زنانگی از سطح بیرونی تمثیلات به سطح زیرین منتقل شده است ،شاعر با فاصله گرفتن از ساحت نمادین از پذیرش مطلق نام پدر و قوانین سر باز می زند،و جنبه هایی از زنانگی در شعر او آشکار می گردد ،پروین از ضمیر ناخودآگاه استفاده نمی کند، انتخاب کهن‌الگوهای آگاهانه و در چارچوب هنجارهای مسلط نظم نمادین است
شعر پروین اعتصامی شعری تمثیلی است که شاعر در آن داستان هایی را در قالب مناظرات میان اشیا و جانداران بازسازی می کند پژوهش بر این فرض استوار است که شعر پروین از شاخصه‌ها و پارامترهای زنانه خالی نیست و زنانگی به سطح زیرین متن منتقل شده است
مبنای نظری پژوهش
زبان شعری پروین در ظاهر مردانه و تابع نظم پدرسالارانه است ،اما در ناخودآگاه او، عناصر زنانه‌ای حضور دارند که با تحلیل لکانی آشکار می‌شوند ،این دوگانگی باعث شده شعر پروین هم تعلیمی و اخلاقی باشد و هم گاه رنگ و بوی مادرانه و زنانه پیدا کند
تمثیلات انسانی و حیوانی
پروین هم از تمثیل‌های انسانی (مثل پیرزن، کودک یتیم) و هم از تمثیل‌های حیوانی استفاده کرده است ،در تمثیل‌های انسانی، شخصیت‌ها نماینده‌ی صفاتی مانند ستمدیدگی یا ناتوانی‌اند در تمثیل‌های حیوانی، جانوران – به‌ویژه پرندگان – به عنوان بازنمایی ناخودآگاه زنانه حضور دارند
بسامد جانوران به‌ویژه پرندگان
پرندگان پرتکرارترین نماد در اشعار او هستند.بلبل ۲۲ بار، کبوتر، مرغ، ماکیان و غیره ،بلبل نماد عشق و مهرورزی، کبوتر نماد صلح و مادری، و ماکیان غالباً نماد مادر خردمند و مراقب است ،این کاربردها نشان‌دهنده‌ی حضور ناخودآگاه زنانه و مادرانه در شعر اوست
نمادهای گیاهی
گل‌ها و درختان در شعر پروین کارکردی دوگانه دارند: هم ادامه‌ی سنت ادبیات کلاسیک، هم نشانه‌هایی زنانه درخت بارور، نماد ارزشمندی انسان است؛بارآوری، دانش، یافرزندآوری درخت بی‌بر، به معنای بی‌فایدگی و بی‌ارزشی است این دیدگاه ،باروری و ثمردهی را به زنانگی و ارزش انسان پیوند می‌دهد
کهن‌الگوهای آسمان و زمین
در اساطیر، آسمان عنصر مردانه و زمین عنصر زنانه است،در شعر پروین، آسمان بیشتر به صورت نیرویی جفاکار و جنگجو بازنمایی می‌شود ،زمین و درختان به عنوان مادر، مأوا و منبع باروری تصویر می‌شوند،شعر پروین در ظاهر، مردانه و تابع سنت‌های ادبیات کلاسیک است اما در ناخودآگاه، مؤلفه‌های زنانه مثل مادری، باروری، مهر، پرورش و دلسوزی مادرانه حضور پررنگی دارند بدین‌سان پروین را می‌توان شاعری مادر–زن دانست که گرچه خود مادر نبود، اما در شعرش نگاه مادری به جامعه و نسل‌ها دارد
پی نوشت : این یادداشت چکیده‌ای از مقاله‌ی شاخصه‌های زنانه در تمثیلات پروین اعتصامی نوشته مریم اشکانی دکترای زبان و ادبیات فارسی داشگاه شهید چمران اهواز است
نظرتان را درباره این مطلب بنویسید !
ارسال دیدگاه