بامداد زاگرس آنلاین-سارا مرادی :یکی از خصیصه های تمایز انسان و حیوان زبان و توانایی سخنگویی اوست اگر چه در میان حیوانات استفاده از صداهایی برای ارتباط وجود دارد اما آنچه در انسان خاص است کاربرد قراردادی الفاظ برای انتقال مفاهیم است
به گفته دکتر خالقی مطلق ((ما ایرانیان ملیت خود را مدیون زبان فارسی و زبان فارسی را مدیون شاهنامه فردوسی هستیم))
فردوسی با سرودن کتاب شاهنامه تاریخ زبان فارسی ایران را در طول سده ها زنده نگاه داشت
جهان کرده ام از سخن چون بهشت از این پیش تخم سخن کس نکشت
بناهای آباد گردد خراب زباران و از تابش آفتاب
بسی افکندم از نظم کاخی بلند که از باد و باران نیابد گزند
نمیرم ازین پس که من زنده ام که تخم سخن را پراکنده ام
این شاهکارچون گنجینه‌ای پرمایه با داشتن لغات و اصطلاحات ادبی فارسی بی شک نخستین و بزرگترین پاسدار کلمات درست و زیبای زبان فارسی است زبانی که وسیله ارتباط و اتحاد اقوام ملت ایران است
محمد علی اسلامی ندوشن فردوسی پژوه معاصر معتقد است که شاهنامه فردوسی تنها کتاب ادبی جهان است که در سرنوشت ملتی تغییر ایجاد کرده است
زنده ماندن فرهنگ و تاریخ ایران و ایرانی به یمن شاهنامه فردوسی است
پابرجایی زبان فارسی که با همت بزرگان اندیشمند وطن دوستی چون یعقوب لیث صفاری آغاز شد که چنین گفت ((سخنی که من اندر نیابم چرا باید گفت))
و اساس آن با سرودن رودکی و دقیقی و عنصری نهاده شد و با شاهکار فردوسی به اوج رسید و سترگ شد
ایرانیان فرزند فردوسی هستند هر فرزند ایرانی که زاده میشود گویی فردوسی دیگری زاده شده چراکه شاهنامه هزاره های فرهنگ و هنر ایرانی است
اگر فردوسی بر تاریخ منت نمی گذاشت وشاهنامه را نمی سرود چه بسا ما اکنون به زبان غیر فارسی سخن می‌گفتیم
هیچ ایرانی وطن دوستی نمی تواند با خواندن حماسه فردوسی وطن دوستی اش را کنار نهد و بر خود نبالد
طبیعت اشعار فردوسی روحیه وطن دوستی ، سلحشوری، پهلوانی ، دلیری و پاسبانی از کشور را در فرد ایرانی تقویت وبیدار می کند و باعث جاودان ماندن قهرمانان ملی ایران میشود
تسلیم ناپذیری در برابر متجاوز، دفاع از میهن در برابر هجوم دشمنان ،تقویت روحیه آزادی و آزادگی ،عدم تجاوز به همسایگان، برقراری داد و دهش از اساس سروده های فردوسی است
تکیه بزرگ فردوسی در سرودن شاهنامه بر دو پایه است، دانش و خرد برای تشخیص راه درست در زندگی و آنگاه دین که منظورش از دین پایبندی به اصول معنوی است
و این همان دو چیز است که شخصیت و منش هر فرد را میسازد و انسان را به رستگاری رهنمون می کند و گوهر انسانیت را در نهاد آدمی پاس می دارد
فردوسی اساس کتاب شاهنامه را بعد از یاد خدا با ستایش خرد آغاز می کند
خرد در شاهنامه مفهوم بسیاری دارد ،خرد مجموعه ای از اندیشه ها وآموزه های عملی انسان است که راهنمای زندگی بشری است همان که مقابل آز است
آز یک پدیده اهریمنی است ، همان که موجب بدسگالی و پلشتی می شود
تجاوز ، تعرض، زیاد خواهی ، نخوت وکبر همه زاده آز است
هدف شاهنامه از آغاز آشکار است
((آنجا که میگوید به نام خداوند جان و خرد )) جان و خرد کمال تفکر انسانی در خصوص هستی را در بر می گیرد که خداوند جسم زنده و روانی پاک و سپس خرد را به انسان هدیه داده
و در جایی می سراید
اگر مانم اندر سپنجی سرای روان و خرد باشدم رهنمای
و پایه سروده های شاهنامه را خرد می داند یعنی خرد و دانش باید راهنمای من باشد تا بتوانم این کار بزرگ را که همان سروده های شاهنامه است به اتمام برسانم
فردوسی یک پدیده استثنایی جهانی است که توانست با سروده های نزدیک به ۶۰ هزار بیت و استفاده از کلمات فارسی زندگی و فرهنگ و تاریخ ایران و ایرانی را بیان کند
من این نامه فرخ گرفتم به فال بسی رنج بردم به بسیار سال
فردوسی به ایرانی شخصیت و ذهنی تاریخی داد و یادآور شد که پدران این سرزمین برای تمدن ایران چه کوشش ها کرده اند و سربلند زیستند
ایرانی چه شاهنامه خوانده باشد چه نخوانده باشد خون شاهنامه در رگ هایش جاریست از اسم و رسم گرفته تا عرق ملی و فرهنگ ایرانی
فردوسی می گوید ذات آدمی مرکب است و آمیخته از نیک و بد و انسان هر کدام را رشد دهد همان در فرد قوت می گیرد و غالب می شود
در شاهنامه آورده شده که بشر موظف است کوشش کند تا راه درست در پیش گیرد (( داد و دهش ))از اصولی ترین مسائل شاهنامه است
فریدون فرخ فرشته نبود ز مشک و زعنبر سرشته نبود
ز داد و دهش یافت او نیکویی تو داد و دهش کن فریدون تویی
فریدون در شاهنامه نمونه انسان والا ، دانا ، سخاوتمند و ناجی رهایی ایرانی از بند ضحاک اهریمن صفت است
تاکید شاهنامه به برقراری داد و دهش است که همانا ابزار پیروزی نیکی بر بدی است و باید بر جامعه حاکم باشد
در شاهنامه به نهاد وذات بشری توجه خاص شده است
جدال میان نیکی و بدی و داشتن خرد و اندیشه نیک ،سرلوحه کتاب شاهنامه است
و سراسر آن درس انسانیت ، اخلاق نیک ، آزادگی و تسلیم نشدن در برابر ناحق و داشتن روحیه پهلوانی است
این شاهکار تاریخ دوره پادشاهی پیشدادیان ،کیانیان، اشکانیان و ساسانیان از ابتدا تا آغاز دوره اسلامی را در بر دارد
فردوسی از چگونگی آغاز تمدن و پیدایش خواندن و نوشتن و همچنین از لباس دوختن ، ساختن خانه ، کشف آتش ، طبقه بندی مدرن اجتماعی توسط جمشید سخن ها رانده است
و این اثر سرحلقه یک تمدن جهانی است
خوب است در اینجا اشاره شود به میهن پرستی رستم.
حیف است نام شاهنامه فردوسی باشد و از رستم یاد نشود آنجا که رستم از میهن پرستی و فدا کردن فرزند در راه وطن می گوید
همی از پی شاه فرزند را بکشتم دلیر خردمند را
که گردی چو سهراب هرگز نبود به زور و به مردی و رزم آزمود
یعنی پسرم را بخاطر پاسداری از ایران کشتم
رستم در رویارویی با سهراب او را پهلوانی تورانی از کشور دشمن دانست که برای تسخیر ایران آمده است او نمی دانست که سهراب فرزندش است و ایران را با آمدن سهراب در خطر بزرگی روبرو می دید
ازروحیه تسلیم ناپذیری رستم چنان بود که تقدیر و جبر را نمی پذیرفت و تسلیم ناحق نمی شد گواهش آنجا که رستم در بیابان خطاب به اسفندیار می گوید
که گوید برو دست رستم ببند نبندد مرا دست چرخ بلند
و در آخر توجه فردوسی به صلح است و آرامش و تفاهم همگانی آنجا که می سراید
بی آزاری و خامشی برگزین که گوید که نفرین به از آفرین
را باید سرلوح زندگی قرار داد
*دکترای زبان و ادبیات فارسی
نظرتان را درباره این مطلب بنویسید !
ارسال دیدگاه