به گزارش بامداد زاگرس آنلاین و به نقل از ایبنا :یکی از مهم‌ترین شاخص‌های فرهنگی که زیرساخت محتوایی فرهنگ را تشکیل می‌دهد، مطالعه و فرهنگ کتابخوانی است و هرچه ضریب کتابخوانی نزد ملت‌ها افزایش پیدا کند، دستیابی به توسعه فرهنگی آن‌ها دست‌یافتنی‌تر خواهد شد.
شاید بتوان گفت که افزایش سرانه فضاهای آموزشی و فرهنگی و ارتقای سطح آگاهی شهروندان به واسطه افزایش سرانه مطالعه یکی از پیش نیازهای دستیابی به توسعه پایدار شهری است و این مهم کمتر مورد توجه مدیریت شهری قرار گرفته است.
در این میان استان خوزستان با رنگین کمان اقوام و سابقه ۶ هزار ساله خود، به یک سرزمین چندفرهنگی تبدیل شده و اهواز؛ مرکز این استان در سال ۹۴ توانست به عنوان اولین شهر در کشور، عنوان پایتخت کتاب ایران را کسب کند. در میان طرح‌های ارائه شده به دبیرخانه پایتخت کتاب ایران، اهواز به علت «ارائه برنامه‌های نوآورانه، مشارکت جویانه، موثر و منسجم و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی» توانست لوح افتخار وزرای کشور، فرهنگ و ارشاد اسلامی و لوح تقدیر کمیسیون ملی یونسکو را دریافت کند و این لوح‌های پرافتخار به نمایندگی از مردم کتاب‌دوست این شهر، به مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهردار وقت آن سال اهواز، تقدیم شد.
طرح‌هایی چون: ساخت بوستان‌های کتاب، استفاده از ظرفیت تیم‌های ورزشی استان برای تبلیغ اهواز پایتخت کتاب ایران و جهان روی منسوجات و تبلیغات بصری در میادین ورزشی، ایجاد ایستگاه مطالعه در مراکز درمانی و اصناف خدماتی، تجهیز اتوبوس با شعار «اتوبوس مهربان» به‌عنوان کتابخانه، نصب صندوق‌هایی با عنوان «گنجینه کتاب» با کاربری تعویض و اهدای کتاب، ایجاد کتابخانه و توزیع کتاب در میان بزهکاران از جمله شیوه‌های اجرای «طرح سیمای کتاب» بود.
طرح‌هایی که روی کاغذ ماند
طرح «شهر کتاب اهواز» نیز شامل احداث شهربازی کتاب اهواز و مجموعه فرهنگی شهر کتاب؛ با شیوه اجرایی وسایل بازی کودکان الهام گرفته از کتاب: استخر کتاب، قطار کتاب، سفینه کتاب و… همچنین راه‌اندازی کشتی کتاب بر رودخانه کارون، ایستگاه قایق‌سواری، طرح جزیره کتاب، راه‌اندازی تلویزیون شهری در محوطه شهر کتاب، ساخت کافه کتاب، ساخت نمایشگاه دائمی و ایستگاه نقد کتاب، ایجاد تالار افتخار بزرگان ادب و هنر ایران و استان با استفاده از تندیس‌های مشاهیر از دیگر روش‌های اجرای این طرح در آن دوران بود. اما چه میزان از این طرح و برنامه‌ها از روی کاغذها خارج شد و به مرحله اجرایی در آمد؟ به همین اندازه بسنده کنیم که متاسفانه درصد خیلی کمی از آن طرح‌ها اجرا شد. شهری که از وجود المان‌های شهری به‌ویژه المان‌های فرهنگی و کارآمد با محوریت کتاب در سیمای شهری و نصب مجسمه‌های مشاهیر استانی خالی است و دغدغه مسئولان حوزه شهری و شهرداری و دیگر نهادها به سالی یکبار در هفته کتاب و کتابخوانی ظهور می‌کند و همه داعیه برگزاری برنامه‌های کتاب‌محور را دارند و پس از پایان یک هفته، پرونده کتابخوانی تا سال دیگر بسته می‌شود و این قصه شهری است که از نمایش جلوه‌های بصری دلنشین کتابی بی‌بهره است و به طبع آن شورای شهر اهواز در مصوبات سال ۱۴۰۳ هیچ‌گونه برنامه کتاب‌محوری قرار نداده است.
رئیس شورای اسلامی شهر اهواز در خصوص اختصاص ندادن مصوبه‌ای در بین مصوبات سال ۱۴۰۳ شورای شهر بیان کرد: در زمینه کتابخوانی در دوره کاری‌ام پیشنهاد طرح کتابخوانی نداشتیم و به همین علت در مصوبات شورا در سال ۱۴۰۳ هیچ مصوبه ترویج کتابخوانی مصوب نشد و در سال ۱۴۰۴ نیز در اجرای طرح‌های کتابخوانی مصوبه‌ای در این موضوع تصویب نشد.
اولین پایتخت کتاب ایران؛ شهری بدون مصوبه کتابخوانی
محمدمهدی مطیعی با تشریح اینکه شوراهای هر شهر نقش راهبردی و مؤثری در مسیر فرهنگی جامعه دارند، تصریح کرد: در دوره ششم شورا تلاش کردم بیش از ۲۰ طرح را که نتیجه راهکار علمی استادان دانشگاه در مباحث تخصصی حوزه‌های شهری بود، ارائه دهم. اما در زمینه کتاب و کتابخوانی درخواستی برای ارائه وجود نداشت در حالی‌که اگر نهادی طرح و نقشه راه بدهد از سوی شورا پذیرفته شده و پس از تأیید در مصوبات قرار می‌گیرد.
رئیس کمسیون فرهنگی شورای شهر اهواز نیز درباره نبودن مصوبه کتابخوانی در بین مصوبات سال ۱۴۰۳ شورا گفت: متأسفانه متولی که به‌دنبال راهکاری برای ترویج کتابخوانی باشد به شورا مراجعه نکرد و طرح دریافتی با این موضوع نداشتیم. اما شهرداری از این توانایی برخوردار است که با بسیج کردن نیروها هرگونه طرح کتابخوانی در حوزه شهری را اجرا کند.
محمدحسین ملایی زمانی افزود: شورا آمادگی دریافت پیشنهادهای مردمی، نهادها و دستگاه‌ها را در حوزه کتاب و کتابخوانی دارد که به شکل مصوبه برای اجرا به شهرداری و سازمان فرهنگی ابلاغ کند.
وی ادامه داد: هرگونه طرح چون: پیام‌های تلویزیونی، چاپ و توزیع کتاب، برگزاری جشنواره کتابخوانی و… از سوی علاقه‌مندان این حوزه ارائه شود، براساس دغدغه‌ای که وجود دارد، تصویب می‌شود.
کتاب و کتابخوانی در اهواز متولی ندارد
ملایی زمانی با تأکید بر اینکه در زمینه فرهنگی در حوزه مساجد، طرح ارائه شد و در مصوبات قرار گرفت، اما کتاب و کتابخوانی متولی ندارد، اظهار کرد: باید در موضوعات کتابخوانی متولی دغدغه‌مند و متقاضی ارائه طرح در این زمینه باشد و پیگیری کند و کمسیون فرهنگی موضوعات مختلف را تصویب می‌کند و طرح‌هایی که مصوب می‌شوند؛ شهرداری امکانات و فضای عملیاتی طرح‌ها را دارد.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورا با اشاره به کتابخانه‌های محلی شهرداری بیان کرد: شهرداری در هر محله کتابخانه محلی دارد و در طول سال برنامه‌های مستمر کتابخوانی برگزار می‌کند. اما نهاد کتابخانه‌های عمومی خوزستان که متولی برنامه‌های کنابخوانی در استان است، هر زمان برای کمک به سمت شهرداری آمده دریغ نشده اما مسئله این است که پیگیری نمی‌کنند.
کمک شهرداری به کتابخانه‌های عمومی
وی در پاسخ به خبرنگار ایبنا مبنی بر ندادن سهم نیم‌درصدی شهرداری‌ها به کتابخانه‌های عمومی بیان کرد: اگر به شهرداری‌ها فشار بیاورند، شهرداری علاوه بر نیم‌درصد در منابع دیگر نیز به کمک کتابخانه‌ها می‌آید. برهمین اساس شورای شهر اعلام می‌کند با عزمی جدی، در تصویب و اجرای تصمیمات اثرگذار برای زیرساخت‌ها و برنامه‌ها در مسیر توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی شهر اهواز، گام مؤثری بردارد.
ملایی زمانی یادآور شد: به شخصه یکی از دغدغه‌هایم موضوع کتابخوانی و فاصله گرفتن مردم از کتاب و کتابخوانی و روی‌آوردن به شبکه‌های مجازی است و چون برنامه‌های خاص منسجم، ادامه‌دار نبوده به میزان درستی به موضوع غنی فرهنگی پرداخته نشده است.
فروغ گشتیل، دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری و پژوهشگر این حوزه نیز با بیان اینکه نبود مصوبات خاص در حوزه کتاب و کتابخوانی در شورا و شهرداری اهواز به علت‌های مختلفی برمی‌گردد، تأکید کرد: به نظر می‌رسد در این راستا باید به دو مسئله توجه کرد. یکی اینکه آیا اصلاً موضوع کتاب و کتابخوانی در اولویت‌های برنامه‌ریزی این نهادها قرار ندارد و یا اینکه مصوباتی وجود داشته اما به درستی اجرا نشده است؟ در مورد برنامه‌ریزی و توجه به مقوله مهم از اولویت‌های این نهاد هست یا خیر؛ قطع به یقین می‌توان گفت خیر. چرا که در صورت وجود چنین مصوباتی و اجرایی شدن، نمود آن را در شهر و ساکنان آن می‌توان بازیافت.
جدی نگرفتن کتابخوانی در توسعه فرهنگی و اجتماعی
گشتیل با اشاره به وجود مصوبات خاص در حوزه کتاب و کتابخوانی در شورا و شهرداری اهواز گفت: ممکن است شورای شهر و شهرداری اهواز، مسائل دیگری مانند زیرساخت‌های شهری، حمل و نقل و یا مسائل اقتصادی را در اولویت قرار داده باشند و مسائل فرهنگی از جمله کتاب و کتابخوانی در برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت آن‌ها از جایگاه کمتری برخوردار باشد و یا اینکه اعضای شورا و شهرداری به اندازه کافی از اهمیت کتاب و کتابخوانی در توسعه فرهنگی و اجتماعی آگاه نیستند و یا به دلایل مختلف، این موضوع را به اندازه کافی جدی نمی‌گیرند.
وی ادامه داد: این امکان وجود دارد که تأمین منابع مالی و انسانی برای اجرای برنامه‌های کتابخوانی و حمایتی از کتابخانه‌ها و نویسندگان، برای این نهادها چالش‌برانگیز باشد و به همین علت از برنامه‌ریزی در این حوزه خودداری کرده‌اند و این احتمال نیز وجود دارد که شهرداری و شورا، پیش از برنامه‌ریزی در این حوزه، مطالعات جامعی در مورد نیازها و مسائل مرتبط با کتابخوانی در اهواز انجام نداده و بر همین اساس نتوانسته‌اند برنامه‌های هدفمند و مؤثری را تدوین کنند.
این پژوهشگر حوزه شهری بیان کرد: تعامل و همکاری با نهادهای مرتبط مانند اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان، کتابخانه‌های عمومی و فعالان حوزه کتاب، می‌تواند در تدوین و اجرای برنامه‌های موثر در حوزه کتاب و کتابخوانی نقش بسزایی ایفا کند و در سوی دیگر نبود تعامل و ارتباط کافی نیز می‌تواند از جمله دلایل قرار نگرفتن این مصوبات باشد.
وی، تغییرات مدیریتی در شورا و شهرداری و همچنین تغییر رویکردهای مدیریتی را از جمله عوامل تاثیرگذار ذکر کرد و افزود: تغییر رویکردهای مدیریتی می‌تواند تأثیر مثبت و سازنده‌ای بر برنامه‌ریزی‌ها و مصوبات بگذارد و ممکن است در دوره‌های گذشته، مصوباتی در این حوزه بوده اما با تغییر مدیریت، این مصوبات به بوته فراموشی سپرده شده‌اند.
سایه سوت و کور کتابخوانی بر کتابفروشی‌های اهواز
گشتیل ضمن گلایه از فضای سوت و کور و بی‌نور کتاب و کتابخوانی در شهر اهواز تصریح کرد: فضای سوت و کور حتی بر کتابفروشی‌های شهر نیز سایه افکنده به‌طور مثال: کتابفروشی آرمانشهر یا کافه چیکا در محله گلستان اهواز که در سال‌های قبل یکی از توسعه‌دهندگان این حیطه در شهر اهواز بودند و دیوار مهربانی کتاب نیز از ابداعات این کتابفروشی بود، در سال های اخیر به دلیل بی‌توجهی، به یک مکان متروکه تبدیل شده‌اند.
تبدیل کافی‌شاپ به کافه کتاب
وی یکی از راه‌های ساده و کم‌هزینه برای گسترش کتاب و کتابخوانی در شهر که می‌تواند در مصوبات شورا قرار بگیرد را مجوز صدور کافی‌شاپ به کافه کتاب بیان کرد و گفت: اقدام صدور مجوز کافی شاپ‌های شهر منوط به قرار دادن کتابخانه‌هایی سیار و هرچند کوچک در محیط کافه با توجه به مراجعه روزانه جوانان و نوجوانان به کافه‌های شهر، می‌تواند موثر باشد و باید به قابلیت‌های این مکان‌های نوظهور شهری در اهواز توجه کرد و همانند کافه چیکا در محله گلستان که با قرار دادن کتابخانه‌ای هرچند کوچک در آن‌ها به ترویج کتابخوانی در شهر پرداخته شود.
در نتیجه باید گفت که هدف اساسی از تمرکز شورا بر مقوله ارتقاء فرهنگ کتاب و کتابخوانی، حمایت از راه‌اندازی و گسترش پاتوق‌ها، رویدادهای مرتبط با کتاب و کتابخوانی و نیز حمایت از ناشران و مؤلفان، مراکز پخش کتاب و کتاب‌فروشان است که شهرداری باید در این حوزه با جلب همکاری و همیاری نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط، نسبت به عملیاتی کردن این موضوعات اقدام کند.
نظرتان را درباره این مطلب بنویسید !
ارسال دیدگاه