آموزش حضوری ممکن نمی‌شود، مگر...

زنگ مهر امسال هم قرار است در حالی به صدا درآید که خبری از شور و شوق حضور دانش آموزان در مدرسه و کلاس های درس نیست و باز هم "شاد" جور تعطیلی آموزش حضوری به خاطر همه گیری کرونا را به دوش می کشد.

معلمان مدارس که بعد از یک سال و نیم آموزش مجازی به دلیل همه گیری کرونا، تجربیات زیادی از آموزش مجازی دارند و از نزدیک شاهد مزایا و معایت آموزش مجازی بوده اند، حالا بیشتر از هر کسی می دانند شروع یک سال تحصیلی دیگر بدون حضور دانش آموزان در مدرسه به چه معناست.

در آستانه سال تحصیلی جدید با چند تن از معلمان اصفهانی به گفت و گو نشستیم و دیدگاه های آن ها را درباره بهترین تصمیم در شرایط فعلی جویا شدیم.

تصمیم گیری با تکیه بر تجربه و درک شرایط

جلال جلیلی، فوق لیسانس مدیریت و معلم حسابداری و ریاضی متوسطه در کاشان است که دیدگاه خود را درباره سال تحصیلی جدید به ایسنا می گوید: شکی نیست که همه تئوری های آموزشی مبتنی بر حضور فراگیر است و آموزش مجازی نمی‌تواند جایگزین آموزش حضوری به خصوص برای گروه سنی کودک و نوجوان شود، اما برنامه‌ریزان نظام آموزشی باید با تجربه از تبلیغات و دستپاچگی بازگشایی مدارس در اردیبهشت و شهریور ۹۹ و با درک شرایط فیزیکی و کمبودهای مالی مدارس، با استفاده از امکانات بین دستگاهی برنامه‌ریزی کند.

این معلم با اشاره به اینکه ظرفیت کلاس های درس مدارس در کمترین حالت برای بیش از ۳۰ نفر دانش آموز تعریف می‌شود، توضیح می دهد: حتی حضور نصف این جمعیت هم مغایر با پروتکل های بهداشتی است.

وی همچنین به نبود تهویه مناسب در کلاس های درس اشاره و اظهار می کند: مدارس اعتبار تامین سیستم تهویه را ندارند و در فصل پاییز و زمستان هم نمی‌توان پنجره‌ها را باز کرد تا هوای کلاس جابجا شود، بنابراین باید با واقع‌بینی به این موضوع توجه کرد.

جلیلی مسأله بعدی را تهیه ماسک می داند و می گوید: سرانه ناچیز مدارس جوابگوی تامین ماسک دانش‌آموزان و مواد ضدعفونی کننده مدارس نیست و با توجه به فضای عمومی جامعه، خرید ماسک در سبد هزینه خانواده ها نیز تعریف نشده و این مشکل با مصاحبه و شعار برطرف نمی‌شود. بنابراین نهادهای عضو ستاد مدیریت کرونا باید تامین ماسک و مواد ضدعفونی کننده مدارس را به عنوان یک مولفه ضروری تضمین کنند.

پیشنهادی به اعضای ستاد کرونا

او پیشنهاد داد به جای تعیین زمان بازگشایی مدارس، اعضای ستاد مقابله با کرونا در یک مدرسه حاضر شده و در یکی از کلاس ها تشکیل جلسه دهند و با برآورد شرایط موجود آن گاه به طور واقع بینانه و منطقی تصمیم گیری کنند، چون با نشستن در اتاق کنفرانس و سخن گفتن از اهمیت آموزش و اعلام آمادگی برای بازگشایی مدارس نه تنها مشکلی حل نمی شود، بلکه با وجود سویه های جدید ویروس کرونا، اپیدمی کرونا با شدت بیشتری گسترش پیدا خواهد کرد.

تغییر تصمیمات به خاطر پیچیدگی موضوع

مهسا زمانی، معلم ناحیه ۴ آموزش و پرورش اصفهان نیز که معتقد است تصمیم گیری برای آموزش حضوری و مجازی کار ساده ای نیست و پیچیده است، به همین دلیل تصمیمات مرتب تغییر می کرد، می گوید: البته به نظر می رسد مسئولان بیشتر ترجیح می دهند آموزش به سمت حضوری برود.

او در ادامه به مزایای آموزش حضوری اشاره و اظهار می کند: آموزش حضوری نظم و تعهدی دارد، فضا آموزشی است و تمرکز دانش آموزان در این فضا بیشتر است، درحالی که در آموزش مجازی گاهی از دانش آموز سوالی می پرسیدیم و می دیدیم در خیابان یا اتوبوس است! این مساله خیلی مهم است چون دانش آموز تمرکز سر کلاس درس را ندارد.

این معلم با اشاره به اینکه گاهی چند دانش آموز در یک خانه با همدیگر درس می خوانند و فضای خانه اجازه تمرکز را به آنها نمی دهد، می گوید: دانش آموزانی که از نظر مالی وضعیت ضعیف تری دارند حتی هزینه خرید تبلت و موبایل را ندارند. اگرچه امسال خیرین زیادی وارد عمل شدند و به دانش آموزان نیازمند گوشی و تبلت اهدا کردند اما تبلت اهدا کردند اما در همان خانواده ها سطح سواد خانواده به اندازه ای نبود که بتوانند به دانش آموزان کمک کنند.

کلاس های حضوری برای دانش آموزان با شرایط خاص

وی کلاس های حضوری را برای دانش آموزان محروم گزینه ایده آلی می داند و ادامه می دهد: برای این دانش آموزان آموزش حضوری هیچ وقت نمی تواند جای آموزش مجازی را بگیرد.

زمانی یکی دیگر از مزایای آموزش حضوری را حفظ ارتباطات اجتماعی کودکان و نوجوانان عنوان می کند و می افزاید: در حال حاضر کودکان و نوجوانان ما این ارتباطات را از دست داده اند. از سوی دیگر نمی توانیم نقش معلم در آموزش را نادیده بگیریم، به خصوص در مقاطع حساس مثل کلاس اول دبستان، دانش آموزان پایه دوازدهم، دروس عملی هنرستان و تربیت بدنی که در فضای مجازی قابل انجام نیست.

وی با اشاره به اینکه در این دو سال کودکان و نوجوانان دچار فقر حرکتی شدند که بر اساس مقالات علمی منتشر شده این فقر حرکتی به سیستم جسیم و حتی مغزی آنها آسیب می زند، اضافه می کند: در آموزش حضوری یادگیری به صورت واقعی اتفاق می افتد، درحالی که به غیر از پایه نهم و دوازدهم که آزمون به صورت حضوری بود، به عنوان یک معلم نمی توانم بگویم نمره پایان سال بیانگر سطح سواد و دانش دانش آموزان بود.

وی در عین حال به مزایای آموزش آنلاین و غیرحضوری اشاره و تصریح می کند: مهمترین مزیت آموزش غیرحضوری حفظ سلامت دانش آموزان در شرایط همه گیری کرونا است. از طرفی تا قبل از این به دانش آموزان می گفتیم تبلت و موبایل در مدرسه ممنوع است و فقط چند سیستم قدیمی در مدارس داشتیم و به عنوان واحد فناوری با آن کار می کردند، درحالی که با تکنولوژی روز دنیا فرسنگ ها فاصله داشتیم اما کرونا باعث شد تکنولوژی وارد آموزش و پرورش شود و معلمان دوره های ضمن خدمت زیادی گذراندند تا تولید محتوا داشته باشند و حتی آموزش ها را به کلاس ها بردند و یاد گرفتند چطور تولید محتوا کنند.

حضور دانش آموز در کلاس غیر حضوری

این معلم ادامه می دهد: در آموزش آنلاین محتوا همیشه در دسترس دانش آموز است و می تواند از این طریق با معلم در ارتباط باشد، اما مشکل بزرگ این است که گاهی اصلا نمی دانیم دانش آموز سر کلاس حضور دارد یا خیر!

وی با تاکید براینکه اظهار نظر در باره اینکه در این شرایط آیا آموزش حضوری بهتر است یا مجازی، بسیار مشکل است، می گوید: در مجموع آموزش حضوری کیفیت بالاتری دارد اما شرایط در همه دنیا خاص است و این شرایط در کشور ما خاص تر است، آمار ابتلا به کرونا بالا است و مردم در حال حاضر پروتکل های بهداشتی را زیاد رعایت نمی کنند، بخش عمده ای از جمعیت هم واکسینه نشده اند. این موضوع در قشر جوان بیشتر دیده می شود.

این معلم ناحیه ۴ آموزش و پرورش اصفهان در این زمینه یادآور می شود: سال قبل به مدت یک ماه از ما خواستند به مدرسه برویم و آموزش حضوری را شروع کنیم و دانش آموزان برای حضور در مدرسه دسته بندی شدند. شاید در بدو ورود به مدرسه پروتکل ها رعایت می شد، صفوف با فاصله بود و بچه ها الکل و ماسک داشتند اما زنگ تفریح که می خورد بچه ها قابل کنترل نبودند و نمی توانستیم به تک تک بگوییم ماسک بزن، فاصله را رعایت کن و ... آموزش حضوری این خطر را دارد هرچقدر پروتکل های بهداشتی رعایت شود بچه ها دوست دارند با همدیگر در ارتباط باشند، به ویژه که مدت زمان زیادی از هم دور بوده اند. حتی در آزمون نهم و دوازدهم هم این مورد را تجربه کردیم که بعد از گذشت یک فاصله کوتاه خبری از فاصله گذاری و ماسک نبود.

آموزش حضوری ممکن نمی شود، مگر...

وی با بیان اینکه خطر عدم رعایت پروتکل های بهداشتی به ویژه در مدارس دولتی با کلاس های ۳۵ تا ۴۰ نفره بیشتر است، می گوید: حتی اگر قرار باشد آموزش به صورت ترکیبی و حضوری و غیر حضوری باشد باز هم پروتکل های بهداشتی رعایت نمی شود و تا وقتی ۷۰ درصد جمعیت به طور کامل واکسینه نشود و دو دوز واکسن را تزریق نکنند برگزاری کلاس های درس به صورت حضوری ممکن نیست.

وی خاطرنشان می کند: واکسیناسیون معلم ها که در حال انجام است اما دانش آموزان هنوز واکسینه نشده اند و با این سرعت واکسیناسیون بعید می دانم حداقل برای نیم سال اول سال تحصیلی بتوان آموزش را به صورت حضوری برگزار کرد.

آموزش مجازی برای مقاطع تحصیلی بالا

مریم محمدی، معاون یک مدرسه ابتدایی پسرانه غیر انتفاعی در اصفهان با سابقه ۲۰ سال تدریس هم در این باره می گوید: آموزش مجازی برای دانش آموزان مقاطع تحصیلی بالا خوب است. دانش آموزان دبیرستان با کامپیوتر و تبلت آشنا هستند و می توانند چندین بار محتوای آموزشی را ببینند، اما برای مقطع ابتدایی و دانش آموزان کم سن و سال والدین و اگر شاغل باشند پدربزرگ و مادربزرگ باید حتما به دانش آموز کمک کنند.

وی با اشاره به اینکه دانش آموزان ابتدایی و به ویژه پسر بچه ها همکاری برای یادگیری در آموزش مجازی ندارند، ادامه می دهد: باتوجه به اینکه معلم نظارتی ندارد و دانش آموزان را نمی بینند، بچه ها از سر کلاس مجازی بلند می شوند و سراغ بازی می روند، یعنی اصلا سر کلاس درس حاضر نیستند! به دلیل اینکه فعالیت های فیزیکی به خصوص در مقطع دبستان حذف شده، تمرکز دانش آموزان نیز پایین آمده است.

این معلم اصفهانی با اشاره به اهمیت فعالیت فیزیکی برای دانش آموزان، می گوید: دانش آموزان در آموزش مجازی نه صبحگاه، نه زنگ تفریح، نه کار گروهی، نه زنگ ورزش و نه کارهای دست ورزی دارند. البته گفته می شود این کارها را در خانه انجام دهند، اما بسیاری از والدین نمی توانند کنار بچه هایشان بنشینند تا این کارها را انجام دهند. قطعی اینترنت و برق و دسترسی نداشتن به کامپیوتر و تبلت برای برخی از دانش آموزان نیز کار را سخت تر می کند و این موضوعی است که نباید از آن غافل شد.